سولفاته شدن باتری ،علت آن و راهکار های پیشگیری

علائم سولفاته شدن باتری چیست؟

سولفاته شدن باتری‌های سرب-اسیدی می‌تواند باعث ایجاد چندین علامت شود که نشان‌دهنده کاهش عملکرد و کارایی باتری است. در اینجا به برخی از مهم‌ترین علائم سولفاته شدن اشاره می‌کنیم:

• کاهش ظرفیت شارژ: باتری سریع‌تر از حالت عادی شارژ خود را از دست می‌دهد و زمان استفاده کاربردی باتری کمتر می‌شود.
• افزایش مدت زمان لازم برای شارژ: باتری نیاز به زمان بیشتری برای شارژ کامل دارد، و گاهی اوقات حتی پس از طولانی شارژ شدن نیز به ظرفیت کامل خود نمی‌رسد.
• کاهش ولتاژ: ولتاژ باتری پایین‌تر از حد معمول می‌شود، خصوصاً هنگام بارگذاری باتری.
• گرم شدن بیش از حد هنگام شارژ: باتری هنگام شارژ شدن داغ می‌شود، که نشان‌دهنده مقاومت داخلی بالا و کارآیی پایین است.
• اختلاف ولتاژ بین سلول‌ها: در باتری‌هایی که از چندین سلول تشکیل شده‌اند، برخی سلول‌ها ممکن است ولتاژ پایین‌تری نسبت به دیگر سلول‌ها داشته باشند، که این اختلاف می‌تواند نشان‌دهنده سولفاته شدن باشد.
• نشانه‌های فیزیکی روی صفحات باتری: گاهی اوقات می‌توان کریستال‌های سفید یا خاکستری رنگ سولفات سرب را روی صفحات باتری مشاهده کرد، که نشان‌دهنده وجود سولفاته شدن است.

علائم سولفاته شدن باید به عنوان هشداری جدی در نظر گرفته شوند، زیرا ادامه استفاده از باتری بدون رسیدگی به این مسائل می‌تواند به خرابی کامل باتری منجر شود. در صورت مشاهده این علائم، توصیه می‌شود که باتری توسط متخصص بررسی شود تا تعمیرات لازم انجام شود یا باتری تعویض گردد.

انواع سولفاته در باتری

در باتری های اسید سرب، دو شکل سولفات وجود دارد:

• برگشت پذیر (نرم)  
• دائمی (سخت) 

خوشبختانه، عناوین آن‌ها بسیار توصیفی است و نشان دهنده تأثیرشان به روی باتری را نشان می دهد. در صورت تشخیص زودهنگام، گاهی اوقات سولفاتاسیون می‌تواند معکوس شود. این کار فقط باید توسط یک متخصص واجد شرایط انجام شود زیرا خطر شارژ بیش از حد باتری و داغ شدن بیش از حد باتری را به همراه دارد. 

برای ارزیابی برگشت‌پذیر بودن باتری سولفاته باید از ابزار خاصی استفاده شود. هنگامی که این دستگاه به باتری متصل می‌شود، منحنی تخلیه ولتاژ نشان داده می‌شود. در صورتی که باتری کاملاً شارژ شده بتواند یک پروفیل ولتاژ ثابت را در طول تخلیه حفظ کند، معکوس شدن امکان پذیر است.

اگر ولتاژ به سرعت با بار کاهش یابد، بعید است که معکوس شود. هنگامی که باتری برای هفته ها یا ماه ها با شارژ کم باقی می‌ماند، سولفاته شدن دائمی اتفاق می‌افتد. بعید است باتری در این مرحله تعمیر یا معکوس شود و باتری برای همیشه سولفاته می‌شود.

یکی از بهترین موارد به تعویق انداختن این اتفاق استفاده از باتری آلکالاین می‌باشد که ماندگاری طولانی‌تری نسبت به دیگر باتری‌ها داشته و با محیط زیست نیز سازگار است.

پاك كردن سولفاته شدن در باتری

اگر مدت‌هاست از ابزاری استفاده نکرده‌اید و یا می‌دانید که طول عمر باتری قلمی و نیم قلمی شما به اتمام رسیده است، وقتی آن را باز می‌کنید متوجه نشت باتری آن شده‌اید، نترسید. بسته به شدت نشتی، می توانید به سادگی آن را تمیز کنید.

طبق یک بررسی، باتری های قلیایی دارای یک کاتد (دی اکسید منگنز) و یک آند (روی) هستند و در ساعت، کنترل از راه دور، چراغ قوه و اسباب بازی های کودکان استفاده می‌شوند. آن‌ها برهم کنش می‌کنند و الکترون‌هایی ایجاد می‌کنند که قدرت مورد نیاز دستگاه را فراهم می‌کنند.

آنچه شما جهت پاک کردن سولفاته باتری نیاز دارید:

درصورت نیاز به نگهداری و استفاده دراز مدت باتری، لازم است در مرحله‌ اول باتری را کاملا شارژ کنید. علاوه بر این می‌­توانید باتری را به یک شارژر هوشمند وصل کنید تا حین استفاده هم باتری در حالت شناور شارژ شده و به این صورت از سولفاته ­شدنش جلوگیری شود.

• پاک کننده هایی مانند Deoxit یا سرکه یا آب لیمو
• الکل: تمیز کردن با سرکه یا آب لیمو کافی است، اما می‌توانید تجهیزات را با الکل نیز تمیز کنید. 
• پارچه پنبه ای
• باقی مانده های اسید باتری را می توان با استفاده از مسواک در موقعیت های بزرگتر پاک کرد.
• دستمال کاغذی
• ابزارها: برای پاک کردن نشت باتری، باید دستگاه را باز کنید. برای این کار به پیچ گوشتی و تجهیزات دیگری نیاز دارید.

چگونه از نشت اسید باتری جلوگیری کنیم

نشت اسید باتری می‌تواند خطرناک باشد و به دستگاه‌ها یا محیط اطراف آسیب برساند. برای جلوگیری از نشت اسید باتری‌ها، می‌توانید از این توصیه‌ها پیروی کنید:

1. نگهداری صحیح باتری: باتری‌ها باید در مکان خشک و خنک نگهداری شوند. دماهای بالا می‌توانند به باتری آسیب برسانند و احتمال نشت را افزایش دهند.
2. استفاده از باتری مناسب: همیشه از باتری مناسب برای دستگاه خود استفاده کنید. استفاده نادرست از باتری‌ها می‌تواند به افزایش فشار داخلی و در نتیجه نشت اسید منجر شود.
3. جلوگیری از شارژ بیش از حد: شارژ بیش از حد باتری‌ها، به ویژه باتری‌های سرب-اسیدی، می‌تواند باعث گرم شدن بیش از حد و تجزیه اسید و در نهایت نشت شود. از شارژر مناسب و تنظیمات شارژ صحیح استفاده کنید.
4. تعویض به موقع باتری‌ها: باتری‌های قدیمی و فرسوده بیشتر مستعد نشت هستند. تعویض منظم باتری‌ها قبل از انقضای عمر مفید آن‌ها می‌تواند از نشت جلوگیری کند.
5. بررسی منظم باتری‌ها: بررسی دوره‌ای باتری‌ها برای نشانه‌های فیزیکی آسیب، مانند ترک‌ها یا تورم، می‌تواند به شما کمک کند مشکلات را قبل از بروز نشت تشخیص دهید.
6. استفاده از جعبه باتری: برای باتری‌های بزرگتر، استفاده از جعبه‌های باتری می‌تواند در صورت نشت احتمالی، اسید را در یک محفظه ایمن نگه دارد.
7. اجتناب از افتادن یا ضربه زدن به باتری: ضربه‌های شدید می‌توانند به محفظه باتری آسیب برسانند و باعث نشت شوند.

همچنین، هنگام قرار دادن چندین باتری در یک دستگاه، همیشه از یک برند، یک نوع و سطح انرژی یکسان استفاده کنید. چرا؟ زیرا استفاده از چندین برند باتری‌ باعث عدم تعادل می‌شود: باتری «قوی‌تر» خیلی سریع تخلیه شده و در معرض خطر نشت اسید باتری قرار می‌گیرد. در هنگام خرید باتری قلمی، انتخاب باتری هایی با تکنولوژی های به روز که با عدم استفاده طولانی مدت دچار سولفاته نمیشوند، میتواند انتخاب بهینه تری باشد. رعایت این نکات می‌تواند به حفظ ایمنی و کارایی باتری‌های شما کمک کرده و از بروز مشکلات ناشی از نشت اسید جلوگیری کند. 

نکاتی برای نگهداری و دفع ایمن باتری

اگر متوجه شدید که باتری سولفاته شده درون دستگاه قرار دارد، اقدامات زیر را به ترتیب انجام دهید تا از آسیب بیشتر به دستگاه جلوگیری کرده و ایمنی را تضمین کنید:

• قطع برق دستگاه: ابتدا دستگاه را خاموش کنید تا جریان برقی به باتری نرسد. این امر از آسیب بیشتر به دستگاه و باتری جلوگیری می‌کند.
• دسترسی به باتری: باتری را با دقت از دستگاه خارج کنید. مطمئن شوید که دست‌هایتان خشک و پاک است و در صورت امکان از دستکش‌های محافظ استفاده کنید تا از تماس مستقیم با مواد شیمیایی جلوگیری شود.
• بررسی نشتی یا خرابی: باتری را به دقت بررسی کنید تا ببینید آیا نشتی یا آسیب دیدگی دیگری مشاهده می‌شود یا خیر. اگر نشانه‌هایی از نشت اسید یا سایر مایعات را مشاهده کردید، این مایعات می‌توانند به دستگاه آسیب برسانند.
• تمیز کردن دستگاه: اگر نشتی از باتری در دستگاه رخ داده است، ناحیه مربوطه را با استفاده از پارچه‌ای نرم و محلول آب و جوش شیرین یا الکل ایزوپروپیل تمیز کنید. این محلول‌ها به خنثی کردن اسید و جلوگیری از خوردگی کمک می‌کنند.
• بازیافت باتری: باتری سولفاته شده را در مرکز بازیافت مناسب برای دفع ایمن و مسئولانه تحویل دهید. باتری‌ها مواد خطرناکی دارند که نیاز به دفع خاص دارند.
• جایگزینی باتری: باتری جدیدی که مناسب دستگاه شما است تهیه کرده و آن را با دقت در دستگاه قرار دهید. اطمینان حاصل کنید که باتری جدید به درستی نصب شده و قطب‌ها به درستی متصل شده‌اند.
• بررسی دستگاه برای اطمینان از کارکرد صحیح: پس از نصب باتری جدید، دستگاه را روشن کرده و مطمئن شوید که به درستی کار می‌کند.

مطمئن شوید که همیشه از تماس با ترشحات خودداری کنید. همیشه بعد از آن دست های خود را با آب و صابون کاملا بشویید. در صورت تماس با چشم، فورا به چشم پزشک مراجعه کنید. این اقدامات به شما کمک می‌کنند تا از خطرات احتمالی جلوگیری کرده و دستگاه خود را در وضعیت خوبی نگه دارید.